فرقی نمی‌کند که کسب‌وکاری چند نفره داشته باشید و یا سازمانی چندهزارنفره. کافی‌است چندسالی تجربه‌ی شرکت‌داری داشته باشید که بدانید منابع انسانی (Human Resource) یکی از مهمترین ارکان کلیدی در هر سازمانی است که بر روی رشد و دستیابی به اهداف کسب و کار تاثیر زیادی می‌گذارد. مدیریت منابع انسانی یکی از پرچالش‌ترین واحدهای کاری است و «ریزه‌کاری» های بسیاری را شامل می‌شود. احتمالا به همین دلیل است که کسب‌وکارهای بسیاری به همکاری با یک مشاور منابع انسانی روی می‌آورند.
در این مقاله تلاش کردیم در وهله‌ی نخست، شما را به شکل دقیق‌تری با ماهیت حرفه‌ی یک مشاور منابع انسانی آشنا کنیم و سپس به سراغ توصیف دقیق‌تری از انتظاراتی‌که باید از او داشته باشیم رفتیم. امیدواریم که این مقاله بتواند به شما در انتخاب مشاور منابع انسانی متناسب‌تر با کسب‌وکارتان، کمک‌رسان باشد.
مشاور منابع انسانی کیست؟
برای آن‌که درک درستی از وظایف مشاور منابع انسانی به‌دست آوریم، باید قبل از هر چیزی با تعریف این حرفه آشنا شویم.
مشاوران منابع انسانی (HR Consultants) متخصصانی در حوزه‌ی HR یا سرمایه‌های انسانی هستند که به کمک یک شرکت یا سازمان می‌آیند تا راه‌حل‌هایی در سطح بالا را به مدیران ارائه دهند. به‌طور معمول مشاور منابع انسانی از خارج سازمان، استخدام می‌شود و به کسب و کارهایی که تخصص کافی ندارند یا به کسب و کارهایی که با بحران‌های متعدد منابع انسانی روبه‌رو می‌شوند، مشاوره‌های تخصصی برای مدیریت سرمایه انسانی را ارائه می‌دهد.
شرکت‌های موفق با درک درست از وظایف مشاور منابع انسانی، با مشاوره هایی که از آن‌ها دریافت می‌کنند به تدوین سیاست‌های خود می‌پردازند تا تغییرات ملموسی را در زمینه HR شاهد باشند.
مشاور منابع انسانی کمک می‌کند که مشکلات سازمانی در حوزه‌ی منابع انسانی شناسایی شود، به فراخور اقتضاعات سازمان اولویت‌بندی شوند و در نهایت برای هرکدام راه‌کارهای عملی و موثر به اجرا برسد. بسته به این‌که چه سطحی از اختیارات را برای مشاور منابع انسانی در نظر گرفته باشید، او می‌تواند صرفا در حوزه‌ی نظری به شما کمک کند و یا خود در اجرا نیز نقش داشته باشد. وظایف مشاور منابع انسانی بر اساس همین رویکرد مشخص می‌شود.
مشاور منابع انسانی چه وظایفی دارد؟
وظایف مشاور منابع انسانی بسیار گسترده است و همانطور که پیش‌تر اشاره شد، وابستگی مستقیمی به آن دارد که در چه سطحی بخواهید مشاور را در سازمان خود فعال کنید. علاوه بر این، نیازها، اولویت‌ها و مسائل سازمانی شما نیز می‌تواند در تعیین وظایف مشاور منابع انسانی نقش مهمی ایفا کند.
اگر بخواهیم وظایف مشاور منابع انسانی را خلاصه کنیم و نقش اصلی‌اش را بشناسیم به عبارت «کمک به توسعه بخش‌های مرتبط با نیروی انسانی برای رسیدن به کارآمدی حداکثری» خواهیم رسید. مشاوران منابع انسانی با استفاده از داده‌های سازمانی و تحلیل آن‌ها به پیش‌بینی عملکرد نیروی انسانی سازمان پرداخته و قبل از وقوع بحران به شناسایی مشکلات و ارائه راه‌حل‌هایی برای رفع آن‌ها می‌پردازند.
توجه داشته باشید که مشاور منابع انسانی (وحتی خود شما، به عنوان مدیر سازمان) همواره باید دو مساله را در نظر داشته باشید: اهداف و استراتژی‌های سازمان، و ترجیحات و منافع کارکنان. به عبارت بهتر، مشاور منابع انسانی باید در برنامه‌های کاری خود سازوکاری را پیشنهاد دهد که این‌دو در تناسب با هم بهینه شوند، و نه در تفابل با هم.
در ادامه وظایف یک مشاور منابع انسانی توصیف شده است. اما الزاما، از هر مشاوری نمی‌توانید همه‌ی این نکات را درخواست کنید.
تدوین استراتژی منابع انسانی
اگر مدیریت منابع انسانی را محدود به جذب و استخدام می‌دانید، باید در تعریف خود تجدید نظر کنید! استراتژی منابع انسانی پارامترهای مختلفی را در بر می‌گیرد که اخراج و استخدام تنها بخشی از آن است. فرهنگ سازمانی، فرایندهای سازمانی، شیوه‌های جبران خدمت و… بخش‌های مختلف یک استراتژی منابع انسانی است که بسته به شرایط خاص هر سازمان تعریف می‌شود.
بازبینی فرآیندهای منابع انسانی
یکی از متداول‌ترین مشکلاتی که در حوزه‌ی منابع انسانی بروز می‌کند و به کمک یک مشاور منابع انسانی می‌توان به حل آن پرداخت، عارضه‌های فرایندی در کار پرسنل است. گاهی اوقات، کارها آن‌طور که باید انجام نمی‌شود و زمانی بیشتر از آن‌چه باید می‌گیرید. همچنین، ممکن است علاوه بر از بین رفتن زمان،کیفیت مطلوب نیز حاصل نشود.
بازبینی فرایندهای منابع انسانی و ارائه طرح‌های پیشنهادی برای بهبود آن، بهبود کارایی را منجر می‌شود و کمک می‌کند سازمانی سالم‌تر داشته باشید.
کمک به استخدام، آموزش و مدیریت کارکنان
یکی دیگر از وظایف مشاور منابع انسانی کمک به سازمانی در جذب، آموزش و همراه‌سازی پرسنل است. ممکن است عمر حضور پرسنل در سازمان شما کوتاه باشد و یا پس از جذب و استخدام به این نتیجه برسید که همکار تازه چندان با روحیات و خلقیات سازمان شما همگام نیست. مشاور منابع انسانی می‌تواند با بازبینی و بازتعریف فرایندهای جذب و استخدام، کمک کند که همکارانی متناسب را استخدام کنید.
توسعه مهارت‌های تیم منابع انسانی درون سازمانی
بسته به ابعاد سازمان شما، ممکن است در داخل کسب‌وکار خود تیم یا متخصصی برای راهبری امور منابع انسانی داشته باشید. یکی از وظایف مشاور منابع انسانی می‌تواند کمک به تیم یا متخصصان منابع انسانی شما در جهت بهبود مهارت‌های کاری‌شان باشد. مشاور می‌تواند به مثابه یک منتور نقش ایفا کند و مهارت‌های کاری پرسنل شما را بهبود بخشد.
تعریف یا بهبود فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی یکی از عناصر کلیدی و البته نسبتا مدرن در مدیریت منابع انسانی است و هنوز سازمان‌های کمی به آن توجه کافی نشان داده‌اند. معمولا فرهنگ‌های سازمانی وابستگی بالایی به مدیران ارشد دارد و کمتر پیش می‌آید که با یک نگاه چندجانبه، طراحی و اجرا شود. یکی از وظایف کارشناس منابع انسانی می‌تواند، کمک به تدوین سند راهبردی فرهنگ سازمانی و جاری‌سازی آن در سازمان باشد.
همانطور که در ابتدا عنوان شد، حوزه‌ی وظایف مشاور منابع انسانی بسیار گسترده است. گستردگی فعالیت نیروهای کاری موجب شده تا وظایف مشاور منابع انسانی نیز تنوع زیادی داشته باشد. این مشاوران به‌عنوان یک درمان‌گر HR شناخته می‌شوند که کمک زیادی به مدیران ارشد سازمانی و پرسنل منابع انسانی خواهند کرد. در ادامه به موارد دیگری از آن فهرست‌وار اشاره کرده‌ایم:
- راه‌اندازی و هدایت پروژه‌های منابع انسانی
- انجام تحقیقات (با روش‌های مختلف نظیر جمع‌آوری داده‌ها، نظرسنجی و..) به هدف شناسایی موقعیت‌های مشکل‌ساز یا یافتن دلایل آن
- توسعه و یکپارچه‌سازی سیاست‌های سازمانی در بخش‌های HR
- انتخاب فناوری مناسب برای نیروهای انسانی سازمان
- ایجاد سیستم‌های کنترلی برای بهبود شیوه‌های مدیریت منابع انسانی
- نوسازی دانش و پیشرفت در سازمان با ارائه ایده‌های نوآورانه
- تفسیر داده‌های منابع انسانی برای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در تامین نیروی کار
مشاور منابع انسانی باید چه مهارت‌هایی داشته باشد؟
گستردگی وظایف مشاور منابع انسانی و حساسیت بالایی که در مشورت‌های ارائه شده توسط آن‌ها وجود دارد، باعث شده تا به مهارت‌های سطح بالایی نیاز داشته باشند. مشاوران HR باید حداقل دارای مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد مرتبط با منابع انسانی باشند و تجربه لازم در زمینه مدیریت نیروی انسانی، مدیریت پروژه، طراحی استراتژی، ارتباطات و رهبری را داشته باشند.
البته ممکن است تحصیلات مرتبط در کشور ما برای این حوزه چندان مرسوم نباشد. بسیاری از متخصصان منابع انسانی در ایران، فاقد تحصیلات مرتبط در این عرصه‌اند و به صورت خودآموز و با بهره‌گیری از منابع آنلاین و خارجی تلاش کردند دانش خود را هم‌پا با مهارت‌شان ارتقا دهند. فاصله‌ی بسیار زیاد دانشگاه از حوزه‌ی اجرایی منابع انسانی بی‌شک، مهمترین دلیل در بروز این خلاء است.
یک مشاور منابع انسانی با توجه به سطح وظایف تعریف شده برای او باید اطلاعات کاملی از جدیدترین شیوه‌های راهبردی پرسنل را داشته باشد تا حرکت سازمان را به سمت اهداف میسر کند.
مهارت‌های ضروری برای مشاوران منابع انسانی عبارت‌اند از:
- شناخت کافی از روابط انسانی
- داشتن مدارک تحصیلی مرتبط با مشاوره و مدیریت منابع انسانی
- حداقل سه سال تجربۀ اثبا‌شده در زمینه مشاوره منابع انسانی
- دانش تجزیه و تحلیل داده‌های منابع انسانی و آشنایی با روش‌های تحقیق
- سطح بالا در مهارت‌های ارتباطی
- شناخت کافی از سازمان‌ها
- داشتن مهارت‌های مدیریتی (نظیر مدیریت کلان، استراتژیک، مدیریت زمان و..)
- توانایی حل مسئله
- تجربه عملی در مدیریت پروژه‌های مرتبط با منابع انسانی
- تسلط کافی به کار گروهی و مدیریت تیم‌های منابع انسانی
- شناخت کافی از مدیریت بازاریابی و درک طرح‌های تجاری
هزینه مشاوره منابع انسانی چقدر است؟
اهمیت وظایف مشاور منابع انسانی و کمک‌هایی که آن‌ها به رشد سازمان می‌کنند، موجب شده تا شاهد دامنه متغییر حقوق برای مشاوران HR باشیم. یک سازمان در زمان انتخاب مشاور منابع انسانی باید علاوه‌بر میزان دستمزد پرداختی به تجارب و خدماتی توجه کند که مشاوران ارائه می‌دهند.
هزینه مشاوره منابع انسانی بسته به تخصص، دانش، مهارت و تجربه‌ی هر مشاور متفاوت است. برای آشنایی با هزینه های مشاوره منابع انسانی می‌توانید پروفایل مشاوران مختلف کارساز را مشاهده کرده و یا به صفحه مشاوره منابع انسانی مراجعه کنید.
سخن پایانی
منابع انسانی در هر سازمانی از اهمیت بالایی برخوردارند. زیرا میزان رشد کسب و کارها رابطه‌ای مستقیم با عملکرد نیروی انسانی دارد. وظایف مشاور انسانی که در شرح شغلی آن‌ها وجود دارد، کمک زیادی به حل چالش‌های پیش‌روی واحدهای HR خواهد کرد.
